Kibris'in Kronolojisi;

1571 - Kibris Osmanli Devleti tarafindan fethedildi ve ilk Türk cemaati adaya yerlestirildi.

1878 - Ruslar karsisindaki yenilgide fazla ödün vermemek için, ada Britanya mparatorlugu’na kiralandi. (Osmanli mülkiyeti devam ediyor sayilmakla birlikte, yönetim tamamen ngilizlere geçti)

1914 - ngiltere adaya tamamen el koydu.

1923 - Lozan Baris Antlasmasi’nin 20. Maddesi geregince, Türkiye adanin ngiltere’ye ilhakini kabul etti.

1925 - Kibris Crown Colony olarak ilan edildi ve adaya ilk Türkiye Cumhuriyeti konsolosu atandi.

1931 - Rumlarin Enosis isyani basladi, Rumlar ngiliz valisinin konagini yakinca ngiliz politikasi sertlesti. Türk cemaati Enosis’e karsi oldugunu açikdi.

1939 - kinci Dünya Savasi baslayinca ngiltere, Ortadogu’nun kontrolü için stratejik önemi olan adayi elinden kaçirmamak için, özerklik vaadinde bulunacagini yaydi, Rumlar ise Enosis’te kararliydi.

1943 - ngiltere güdümlü ‘Kibris Adasi Türk Azinligi Kurumu’ (KATAK) kuruldu, ancak yapisi nedeniyle gelisemedi.

1944 - Doktor Fazil Küçük, ‘Kibris Milli Türk Halk Partisi’ni kurdu.

1950 - kinci Dünya Savasi’nin ardindan bütün dünyada kolonilerin tasfiyesi egilimi yayginlasinca, Kibris Rum Ortodoks Liderligi (18 Ekim’de basina Makarios III seçilmistir), yogun bir kampanyaya giristi. Yunanistan Hükümeti de Birlesmis Milletler’e uluslarin kendi kaderlerini tayin haklarinin Self-determinasyon Kibris için de uygulanmasi yolunda basvuruda bulundu.

1954 - Yunanistan, Birlesmis Milletler’e Self-determinasyon için basvurdu. [[Türkiye}} karsi çikti. Birlesmis Milletler, Yunan talebini reddetti.

1955 - Yunan terör örgütü EOKA 1 Nisan’da adada faaliyete geçti. Rumlar arasinda Enosisçi-Anti Enosisçi çatismasi basladi. Türkiye ilk kez sorunda taraf olmayi kabul etti ve 29 Agustos’ta Londra’da ngiltere ve Yunanistan’in katildigi toplantida, Türkiye de temsil edildi. Konferans devam ederken, EOKA terörünün Türkleri de hedef almaya baslamasi karsisinda, stanbul’da Türk hükümetinin de göz yumdugu mitingler kontrolden çikti. Daha sonralari 6-7 Eylül Olaylari diye anilacak olan yagma ve tahribat, Türkiye’deki Rumlar kadar, diger azinliklari da hedef aldi. Ayni zamanda ‘Ya Taksim Ya Ölüm’ slogani yogun bir biçimde kullanilmaya baslandi.

1956 - ngiliz Hükümeti, karisikliklarin bas kiskirticisi sifatiyla Baspiskopos Makarios’u Seyschelles Adalari’na sürdü. Birlesmis Milletler’de Türkiye ilk kez, ‘taksim’ tezini açikladi. ngiltere, askeri üssünün kalmasi kosuluyla ‘self-determinasyon’u kabul etmeye yanasti.

1957 - NATO arabuluculuk görevini üstlenince, EOKA geçici olarak ateskes ilan etti; Makarios serbest birakildi. 15 Kasim’da TMT kuruldu.

1958 - Kibris’in ngiliz Milletler Toplulugu içinde kalmasina ama Türkiye ve Yunanistan’la da baglara sahip olmasina dayali ‘MacMillan Plani’ gündeme geldi.

1959 - ngiltere Basbakani ve üç devletin disisleri bakanlarinin katilimiyla Zürih Antlasmalari onaylandi. Cemaat temsilcileri olarak Makarios ve Dr. Küçük de toplantiya katildilar. 19 subat’ta Türkiye, Yunanistan ve ngiltere Kibris Anayasasi'ni garanti altina aldi. ngiliz üslerinin devami kabul edildi. Mayis ayinda Yunanistan Basbakani ve disisleri bakani Türkiye’yi resmen ziyaret etti ve baris rüzgarlari esmeye basladi.

1960 - Kibris Anayasasi imzalandi. Adaya simgesel Türk ve Yunan birlikleri yerlestirildi. Makarios cumhurbaskani, Fazil Küçük Cumhurbaskani Yardimcisi oldu. Bu arada 27 Mayis 1960’da Türkiye’de ordu yönetime el koydu; 1961 seçimleriyle ülkede tekrar demokrasiye dönüldü.

1963 - Basbakan Karamanlis’in istifasi ve ülkeyi terk etmesinin ardindan Yunanistan sürekli kabine bunalimlari geçirmeye basladi, bu yüzden Kibris üzerinde etkisi azaldi. Makarios kendi girisimiyle yil boyunca anayasasi degistirme ve Türk Cumhurbaskani yardimcisinin yetkilerini kisma faaliyetlerini arttirdi. Kasim sonunda ABD Baskani Kennedy, Makarios’a bundan vazgeçmesini önerdi. Aralik basinda da Türkiye tek tarafli degisiklikleri kabul etmeyecegini bildirdi.

21 Aralik’ta Noel katliami ile EOKA, Türk cemaatine karsi ‘etnik temizleme ve adadan kaçirma’ politikasini doruga çikardi. Eylemleri 1964 Agustos’unun ortalarina kadar sürdü. 30 Aralik’ta ise Makarios 13 maddelik anayasa degisikligi önerisini açikladi ama Türkiye buna karsi oldugunu yineledi.